ШЫҒЫС МИНИАТЮРАЛАРЫНДАҒЫ ӘМІР ТЕМІР БЕЙНЕСІНІҢ ИНТЕРПРЕТАЦИЯСЫ
DOI:
https://doi.org/10.47940/cajas.v9i2.696Аңдатпа
Әмір Темірдің бейнесі ғасырлар бойы ғылым, өнер және әдебиет қайраткерлері үшін маңызды тақырыптардың бірі болды. Атап айтқанда, көптеген қолжазбалардан алынған миниатюралар Әмір Темірді құдіретті, тез арада әділ шешім қабылдай алатын билеуші ретінде бейнелеуге ерекше назар аударады. Бұл мақалада ортағасырлық миниатюрадағы ұлы билеуші Әмір Темірдің бейнесі, сондай-ақ, миниатюралық өнердің дамуы және оның ерекшеліктері сипатталған. Мақалада салыстырмалы-тарихи, салыстырмалы-типологиялық, өмірбаяндық, сипаттамалық әдістер, сондай-ақ, хронологиялық классификация әдісі қолданылады. Автор бұл миниатюралардың Әмір Темірдің бейнесін анықтаудағы рөлі, олардың шынайылығы, билеуші портретін жасаған суретшілердің стилі мен көзқарасы талданады. Бұл зерттеу Шығыс миниатюраларындағы Әмір Темірдің иконографиялық, салыстырмалы-көркемдік бейнелерін типологиялық және хронологиялық талдауға көмектеседі. Мақалада Әмір Темір және оның ұрпақтары билеген кезеңдегі әміршінің сыртқы келбетін бейнелеу стильдері, суретшілердің өмірге көзқарасы мен түсініктері талданады. Тарихи деректерден алынған, оны өз көзімен көрген Руй Гонсалес де Клавихо, ибн Арабшах, ибн Халдун сияқты тарихи тұлғалардың Әмір Темірдің сыртқы пішіні туралы мәліметтер мен әміршінің миниатюрадағы бейнелері салыстырылады. Сондай-ақ, Сефевидтер мен Бабуридтер дәуірі суретшілерінің Әмір Темір бейнесін бейнелеу тәсілдері көрсетілген. Зерттеудің Әмір Темір бейнесінің орта ғасырлардағы бейнелеу өнеріндегі орны мен ұлы қолбасшының шынайы бейнесін анықтауда маңызы зор.Тірек сөздер:
Түйін сөздер: Әмір Темір, миниатюра, Тимуридтер, Мавераннахр, бейнелеу өнері, мұражай, суретшіЗавантаження
Библиографиялық сілтемелер
References
Abdukhalikov, Firdavs, and Rahimova Zuhra. Oriental Miniatures: Historical Figures. Tashkent, Silk Road Media, 2023, p. 336.
Akilova, Kamola. Poiski smysla. [Search for meaning]. Tashkent, Publishing house of Sanat magazine, 2016, p. 38. (In Russian)
Amirkekyan, Raissa. “Un portrait en miniature du XV e siecle: Sultan Baysunkur Bahador khan, Prince Timuride (Collection du Matenadaran)”. Iran & the Caucasus. Published by: Brill, vol. 2, 1998, pp. 119–123. (in French)
Atmanova, Yuliya. Portret v indiyskom iskusstve epokhi Mogolov. [The Portrait in Indian Art of Mughals Periode]. Moscow, Triumf, 2021, p. 71. (In Russian)
Berdimurodov, Amriddin. Samarqand tarikhidan tomchilar. [Drops from the history of Samarkand]. Monography, Tashkent, Manaviyat, 2008, p. 283. (In Uzbek)
Clavijo, Ruy Gonzalez. Samarkandga, Amir Temur saroyiga sayohat kundaligi. [La route de Samarcand au temps de Tamerlan]. Toshkent, Zamon Press-info, 2023, p. 160. (In Uzbek)
Feyziyev, Zhavanshir. Turkiy davlatlar birligi. Ozarboyzhon tilidan R. Djabborov tarjimasi. [Union of Turkic States. Translated from Azerbaijani by R. Djabborov]. Toshkent, Renessens-press, 2022, p. 251. (In Uzbek)
Gerasimov, Mikhail. “Portret Tamerlana (Opyt skulpturnogo vosproizvedeniya na kraniologicheskoy osnove)” [“The Portrait of Tamerlan”]. Kratkiye soobshcheniya Instituta istorii materialnoy kultury [Brief Communications of the Institute of the History of Material Culture], no XVII, 1947, pp. 14–21. (In Russian)
Grek, Tatyana. “Mogolskiye miniatyury XVII veka s izobrazheniyami dvortsovykh priyemov – darbarov (Sravnitelnaya kharakteristika gruppovykh portretov)” [“Mughal miniatures of the 17th century with images of palace receptions – darbars (Comparative characteristics of group portraits)”]. Strana i narody vostoka [Country and peoples of the East], vol. 3, iss. XIV. Moscow, Nauka, 1972, p. 237. (In Russian)
Kalanov, Asliddin, et al. “Khudozhestvennaya kultura rukopisnoy knigi epokhi timuridov” [“Artistic culture of the handwritten book of the Timurid era”], Nauka, obrazovaniye i kultura [Science, education and culture], no 1, 2019, p. 66. (In Russian)
Khasanov, Rakhim. Osnovy izobrazitelnogo iskusstva [Fundamentals of fine arts]. Tashkent, Fan, 2009, pp. 98–101. (In Russian)
Kudaybergenova, Diana. “Between the state and the artist: representations of femininity and masculinity in the formation of ideas of the nation in Central Asia”. Nationalities Papers. The Journal of Nationalism and Ethnicity, vol. 44, iss. 2, 2016. pp. 225–246.
Manley, Sarah. “Persian Miniatures as Textual Unconscious. Illustrations of Layli and Majnun in the 1431 Hermitage Khamsa”. Rocky Mountain Reviews, vol. 74, no. 2, 2020, pp. 108–132.
Melville, Charles. “Visualising Tamerlane: History and its Image”. Iran Journal of the British Institute of Persian Studies, vol. 57, iss. 1, 2019, pp. 83–106. DOI: 10.1080/05786967.2019.1578543
Merkulova, Natalya. “Russian fine arts of the XIX century as a source of research cultural codes of the head and face of a person”. Westnik Tomskogo Gosudarstvennogo Universiteta [Bulletin of Tomsk State University], no. 32, 2018, pp. 41–42. DOI: 10.17223/22220836/32/5
Morozova, Anna et al. Pismennyye i izobrazitelnyye istochniki po arkhitekture persii i sredney azii epokhi vladychestva timura i timuridov [Written and graphic sources on the architecture of persia and central asia in the era of domination of timur and the timurid]. “Westnik Sankt-Peterburgskogo universiteta” [Bulletin of St. Petersburg University], vol. 12, no. 2, 2022, pp. 724–742. (In Russian)
Ostonova, Gulshod. “Portrety Amira Timura i Zakhiriddin Mukhameda Babura v tvorchestve narodnogo khudozhnika Uzbekistana Malika Nabiyeva” [“Portraits of Amir Timur and Zahiriddin Mukhamed Babur in the work of the People's Artist of Uzbekistan Malik Nabiev”]. Molodoy uchenyy [Young Scientist], no. 11 (115), 2016, pp. 1617-1619. moluch.ru/archive/115/ . Accessed 20 June 2023. (In Russian)
O’zbekiston tasviriy sanati antologiyasi. Tuzuvchilar Akbar Khakimov, Kamola Akilova. [Anthology of visual art of Uzbekistan. Developers: Akbar Khakimov, Kamola Akilova]. Publishing house of Sanat magazine, 2009, p. 242. (In Uzbek)
Rakhimova, Zukhra. “Obraz Amira Temura v miniatyure” [The image of Amir Temur in miniature]. “San’at” [Art], no. 4, 2019, pp. 10–13. (In Russian)
Yakubovskiy, Aleksandr. Tamerlan. Epokha. Lichnost. Deyaniye Tamerlane. [Tamerlan. Epoch. Personality. Act]. Moskva, Gurash, 1992, pp. 23. (In Russian)
Yazdi, Sharaf-ad-Din Ali. Zafar-nameh. Translated by E. A. Polyakovoy. Tashkent, Fan, 1988, pp. 148–160. (In Russian)
Жарияланған
Дәйексөздерді қалай жазу керек
Шығарылым
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2023 Central Asian Journal of Art Studies
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 бүкіл әлем бойынша .
.png)
